Αντισηπτικά χεριών και δερματικές αντιδράσεις
Δημοσιεύθηκε από Συλλιγαρδάκης Νικόλαος σε Medical articles, ιατρικά αρθρα, · 4 Απρίλιος 2020
Tags: Αντισηπτικά, χεριών, και, δερματικές, αντιδράσεις, Αντισηπτικά, χεριών, δερματικές, αντιδράσεις, χεριών, δερματίτιδα
Tags: Αντισηπτικά, χεριών, και, δερματικές, αντιδράσεις, Αντισηπτικά, χεριών, δερματικές, αντιδράσεις, χεριών, δερματίτιδα
Τώρα με την πανδημία του κορωνοϊού γίνεται πολύς λόγος για το πλύσιμο των χεριών. Το συχνό πλύσιμο των χεριών και η χρήση αντισηπτικού, μπορεί να προστατεύουν από τον κορωνοϊό, όμως θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι αρνητικές επιπτώσεις τους στο δέρμα. Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι δερματικών αντιδράσεων που σχετίζονται με την υγιεινή των χεριών. Ο πρώτος, και πιο συνηθισμένος τύπος, η ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής, αποτελεί το 90% των αντιδράσεων και περιλαμβάνει συμπτώματα που μπορεί να ποικίλουν από ήπια μέχρι σοβαρά, όπως ξηρότητα, ερεθισμός, φαγούρα ακόμη και σκασίματα δέρματος και αιμορραγία. Ο δεύτερος τύπος δερματικής αντίδρασης, αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής, αποτελεί το 10% των αντιδράσεων και αφορά την αλλεργία σε κάποιο συστατικό του προϊόντος υγιεινής των χεριών. Τα συμπτώματα της αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής μπορεί επίσης να κυμαίνονται από ήπια και εντοπισμένα έως σοβαρά και γενικευμένα. Στην πιο σοβαρή μορφή της, η αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής μπορεί να σχετίζεται με αναπνευστική δυσχέρεια και άλλα συμπτώματα αναφυλαξίας. Επομένως είναι μερικές φορές δύσκολο να γίνει διάκριση μεταξύ των δύο συνθηκών.
Οι πολίτες, για να προστατεύονται από τον κορωνοϊό, πρέπει να χρησιμοποιούν για την καθαριότητα των χεριών τους αντισηπτικά που είναι εγκεκριμένα από τον ΕΟΦ και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να χρησιμοποιούν ουσίες όπως χλωρίνη, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος πρόκλησης σοβαρών βλαβών στο δέρμα. Σε περίπτωση σοβαρότερης βλάβης στο δέρμα, θα πρέπει ν’ απευθύνονται σε δερματολόγο, ο οποίος θα τους συστήσει τη χρήση κάποιας φαρμακευτικής κρέμας.
Η ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής είναι εξαιρετικά κοινή μεταξύ των νοσηλευτών, κυμαινόμενη σε έρευνες από 25% έως 55%, και το 85% σχετίζεται με ιστορικό προβλημάτων δέρματος. Η δυνατότητα των απορρυπαντικών να προκαλούν ερεθισμό του δέρματος ποικίλλει σημαντικά και μπορεί να μειωθεί με την προσθήκη μαλακτικών ουσιών. Επίσης υπάρχουν και σαπούνια που περιέχουν αντιβακτηριακούς παράγοντες. Ο ερεθισμός που σχετίζεται με το αντιμικροβιακό σαπούνι μπορεί να αποδοθεί στον αντιμικροβιακό παράγοντα ή σε άλλα συστατικά του σκευάσματος. Οι ασθενείς συχνά παραπονιούνται για ένα αίσθημα ξηρότητας ή καψίματος, δέρμα που το αισθάνονται άγριο, ερυθρό, ή παρατηρούν ξεφλούδισμα ή σκασίματα.
Όσο πιο πολλούς αντιβακτηριακούς παράγοντες περιέχουν, τόσο περισσότερο εμπίπτουν στην κατηγορία των αντισηπτικών και αυξάνεται η πιθανότητα ερεθισμού και αλλεργιών.
Τα αντισηπτικά προτείνονται για τις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει η δυνατότητα χρήσης νερού και σαπουνιού.
Τα προϊόντα υγιεινής των χεριών βλάπτουν το δέρμα προκαλώντας μετουσίωση των πρωτεϊνών της κεράτινης στιβάδας , αλλαγές στα λιπίδια, μειωμένη συνοχή των κερατινοκυττάρων και μειωμένη ικανότητα δέσμευσης του νερού στην κεράτινη στιβάδα. Η συχνή πλύση των χεριών οδηγεί σε σταδιακή εξάντληση των επιφανειακών λιπιδίων με αποτέλεσμα τη βαθύτερη δράση των απορρυπαντικών στα επιφανειακά στρώματα του δέρματος. Κατά τη διάρκεια ξηρών περιόδων και σε άτομα με ξηρό δέρμα, αυτή η λιπιδική εξάντληση γίνεται πιο γρήγορα. Η βλάβη στο δέρμα αλλάζει επίσης τη χλωρίδα του δέρματος, με αποτέλεσμα τον συχνότερο αποικισμό με σταφυλόκοκκους και Gram-αρνητικούς βακίλους.
Αν και οι αλκοόλες είναι ασφαλέστερα από τα απορρυπαντικά, μπορούν να προκαλέσουν και αυτές ξηρότητα και ερεθισμό του δέρματος. Πολλές αναφορές επιβεβαιώνουν ότι οι συνθέσεις με βάση το οινόπνευμα είναι καλά ανεκτές και συχνά συνδέονται με καλύτερη αποδοχή και ανοχή σε σχέση με άλλα προϊόντα υγιεινής χειρός.
Σε γενικές γραμμές, η ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής αναφέρεται συχνότερα με ιωδιούχα . Άλλοι αντισηπτικοί παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής, κατά φθίνουσα συχνότητα, περιλαμβάνουν την χλωρεξιδίνη, την χλωροξυλενόλη, την τρικλοζάνη και τα προϊόντα με βάση το αλκοόλ. Το δέρμα που έχει υποστεί βλάβη λόγω επαναλαμβανόμενης έκθεσης σε απορρυπαντικά μπορεί να είναι πιο ευαίσθητο σε ερεθισμό από όλους τους τύπους των αντισηπτικών χεριών, συμπεριλαμβανομένων παρασκευασμάτων με βάση το αλκοόλ.
Άλλοι παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν στη δερματίτιδα που σχετίζεται με το συχνό καθάρισμα των χεριών είναι η χρήση ζεστού νερού για πλύσιμο στο χέρι, η χαμηλή σχετική υγρασία (συνηθέστερη στους χειμερινούς μήνες στο βόρειο ημισφαίριο), η αδυναμία χρήσης συμπληρωματικής λοσιόν για τα χέρια ή κρέμα και ίσως η ποιότητα της χαρτοπετσέτας . Η αλλεργία στις πρωτεΐνες λάτεξ μπορούν επίσης να συμβάλουν στη δερματίτιδα των χεριών.
Οι αλλεργικές αντιδράσεις στα προϊόντα που εφαρμόζονται στο δέρμα (αλλεργία κατά την επαφή) ενδέχεται να εμφανιστούν ως αντιδράσεις καθυστερημένου τύπου (αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής) ή λιγότερο συχνά ως άμεσες αντιδράσεις (κνίδωση εξ επαφής). Υγρά σαπούνια, λοσιόν χεριών, αλοιφές ή κρέμες μπορεί να περιέχουν συστατικά που προκαλούν αλλεργίες κατά την επαφή.
Έχουν αναφερθεί αλλεργικές αντιδράσεις σε αντισηπτικούς παράγοντες όπως QAC, ιώδιο ή ιωδοφόρα, χλωρεξιδίνη, τρικλοζάνη, χλωροξυλενόλη και αλκοόλες καθώς και πιθανή τοξικότητα σε σχέση με την δερματική απορρόφηση των προϊόντων. Η αλλεργική δερματίτιδα επαφής που αποδίδεται στα χέρια με βάση το αλκοόλ είναι ασυνήθιστη.
Μέθοδοι για τη μείωση των δυσμενών επιπτώσεων των παραγόντων
Υπάρχουν τρεις κύριες στρατηγικές για την ελαχιστοποίηση της δερματίτιδας ερεθιστικής επαφής που σχετίζεται με την υγιεινή των χεριών:
- Επιλογή λιγότερο ερεθιστικών προϊόντων για την υγιεινή των χεριών.
- Αποφεύγοντας ορισμένες πρακτικές που αυξάνουν τον κίνδυνο ερεθισμού του δέρματος και χρήση ενυδατικών προϊόντων φροντίδας του δέρματος μετά το καθαρισμό του χεριού. Υπάρχουν σαπούνια που περιέχουν μαλακτικό. Αυτά και καθαρίζουν και προστατεύουν το δέρμα.
- Μείωση του ερεθισμού του δέρματος
Ορισμένες πρακτικές υγιεινής των χεριών μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο ερεθισμού του δέρματος και πρέπει να αποφεύγονται. Για παράδειγμα, το πλύσιμο των χεριών τακτικά με σαπούνι και νερό αμέσως πριν ή μετά τη χρήση ενός προϊόντος με βάση το αλκοόλ δεν είναι μόνο περιττό, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε δερματίτιδα. Επιπλέον, η χρήση γαντιών, ενώ τα χέρια είναι ακόμη βρεγμένα από το πλύσιμο ή το αλκοόλ, αυξάνει τον κίνδυνο ερεθισμού του δέρματος. Για τους λόγους αυτούς, θα πρέπει να υπενθυμίζεται να μην πλένουν τα χέρια τους πριν ή μετά την εφαρμογή αλκοόλ και να επιτρέψουν στα χέρια τους να στεγνώσουν εντελώς πριν βγάλουν τα γάντια.
Οι επιπτώσεις των προϊόντων υγιεινής των χεριών στο δέρμα ποικίλλουν σημαντικά και σχετίζονται με παράγοντες όπως, ο καιρός και οι περιβαλλοντικές συνθήκες. Για παράδειγμα, σε τροπικές χώρες και κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών σε εύκρατα κλίματα, το δέρμα παραμένει πιο ενυδατωμένο από ότι σε ψυχρό, ξηρό περιβάλλον.
Για τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο ερεθιστικής δερματίτιδας εξ επαφής ή άλλων ανεπιθύμητων αντιδράσεων στα προϊόντα υγιεινής χεριών, ενδέχεται να χρειαστεί πρόσθετη ενυδάτωση του δέρματος. Οι λοσιόν χεριών και οι κρέμες περιέχουν συχνά υγραντικά, λίπη και έλαια που αυξάνουν την ενυδάτωση του δέρματος και βοηθούν ν’ αντικαθίστανται τα αλλοιωμένα ή εξαντλημένα λιπίδια του δέρματος που συμβάλλουν στη λειτουργία του φραγμού του δέρματος. Αρκετές ελεγχόμενες δοκιμές έχουν δείξει ότι η τακτική χρήση τέτοιων προϊόντων μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη και θεραπεία της ερεθιστικής δερματίτιδας εξ επαφής που προκαλείται από τα προϊόντα υγιεινής των χεριών.
Η συχνή χρήση γαντιών μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο δερματικών προβλημάτων. Σε μια μελέτη, όταν εφαρμόστηκε ενυδατική κρέμα πριν από τη χρήση αποφρακτικών γαντιών, υπήρξε μια στατιστικά σημαντική βελτίωση στην ενυδάτωση του δέρματος. Σε μία πρόσφατη έρευνα, ένα εξεταστικό γάντι επικαλυμμένο με αλόη βέρα οδήγησε σε βελτιωμένη ακεραιότητα του δέρματος και μειωμένο ερύθημα σε 30 γυναίκες με ξηρότητα του δέρματος. Εντούτοις, τέτοια προϊόντα δεν μπορούν ακόμη να συνιστώνται ευρέως, διότι απαιτούνται μεγαλύτερα μεγέθη δείγματος και περισσότερες αναλύσεις του κόστους.
Πηγές άρθρου: