Οστεοπόρωση
Δημοσιεύθηκε από Συλλιγαρδάκης Νικόλαος σε Medical articles, ιατρικά αρθρα, · 25 Μάρτιος 2020
Tags: Οστεοπόρωση, osteoporosis, κάταγμα, πόνος, στην, πλάτη, πόνος, στη, μέση, κύφωση, σκολίωση, απώλεια, ύψους, καμπούριασμα
Tags: Οστεοπόρωση, osteoporosis, κάταγμα, πόνος, στην, πλάτη, πόνος, στη, μέση, κύφωση, σκολίωση, απώλεια, ύψους, καμπούριασμα
Παράγοντες Κινδύνου - Πρόληψη - Μέτρηση Οστικής Πυκνότητας
Η οστεοπόρωση είναι μια μεταβολική νόσος, η οποία προκαλείται όταν με την πάροδο του χρόνου τα οστά χάνουν την πυκνότητά τους. Αυτό έχει ως απόρροια την πρόκληση καταγμάτων που είναι και το βασικό σύμπτωμα της νόσου.
Ποια είναι τα συμπτώματα της οστεοπόρωσης
Η οστεοπόρωση είναι μια σιωπηρή νόσος. Τα συμπτώματά της δεν είναι έντονα, με αποτέλεσμα ο ασθενής να μην αντιλαμβάνεται εξαρχής τι συμβαίνει και έτσι, να μην σπεύδει άμεσα στο γιατρό. Ειδικά στα πρώτα στάδια της νόσου, δεν γίνονται καν αντιληπτά τα συμπτώματα, οπότε η νόσος συχνά διαγιγνώσκεται όταν πλέον έχει προχωρήσει σε επόμενο στάδιο.
Εφόσον τα οστά υφίστανται αλλαγές λόγω της οστεοπόρωσης μπορεί να εκδηλωθούν συμπτώματα όπως: πόνος στην πλάτη και στη μέση, κύφωση ή σκολίωση (παραμόρφωση του σώματος), απώλεια ύψους, καμπούριασμα, δυσκολία στις καθημερινές δραστηριότητες και κατάγματα που πλέον εμφανίζονται πολύ πιο εύκολα σε σχέση με το παρελθόν.
Παράγοντες κινδύνου
- Ηλικία : Η οστεοπόρωση μπορεί να προσβάλει ανθρώπους όλων των ηλικιών, αλλά αναμφισβήτητα, με πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες, τους ηλικιωμένους.
- Φύλο : Περίπου μία στις δύο γυναίκες άνω των 50 ετών θα υποστεί κάταγμα λόγω της οστεοπόρωσης σε κάποια στιγμή της ζωής της. Μάλιστα, η πιθανότητα να υποστεί οστεοπορωτικό κάταγμα στο ισχίο μια γυναίκα είναι ίση-αν όχι μεγαλύτερη- με το σύνολο των πιθανοτήτων να προσβληθεί από καρκίνο του μαστού, ωοθηκών και μήτρας!
- Εμμηνόπαυση : Στις γυναίκες, οι ορμόνες του φύλου, τα οιστρογόνα, προστατεύουν τα οστά. Για πολλές γυναίκες , η απώλεια οστικής μάζας αυξάνεται μετά την εμμηνόπαυση, όταν τα επίπεδα των οιστρογόνων πέφτουν απότομα.
- Οικογενειακό ιστορικό : Έρευνες έδειξαν ότι η κληρονομικότητα και το γενετικό υπόβαθρο διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην οστεοπόρωση και τα κατάγματα που προκαλεί.
- Χαμηλό βάρος σώματος/ Μικρό βάρος και αδύνατος σωματότυπος : Άνδρες και γυναίκες με μικρά οστά έχουν υψηλότερη πιθανότητα να εκδηλώσουν οστεοπόρωση από μεγαλόσωμους ανθρώπους.
- Κατάγματα και απώλεια αναστήματος : Άνθρωποι που έχουν υποστεί κατάγματα κατά την ενήλικη ζωή τους είναι πιθανό να έχουν ήδη προσβληθεί από τη νόσο και να μην το γνωρίζουν. Τα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης μπορούν να συμβούν χωρίς την εμφάνιση σοβαρού πόνου. Τα κατάγματα των σπονδύλων συχνά δεν γίνονται αντιληπτά, παρά μόνο όταν υπάρξει απώλεια κάποιων εκατοστών ύψους!
Παράγοντες κινδύνου που επιδέχονται παρέμβαση και καθημερινές συνήθειες που επηρεάζουν την υγεία των οστών
- Διατροφή φτωχή σε Ασβέστιο και Βιταμίνη D
Η βιταμίνη D δίνει τη δυνατότητα στον οργανισμό σας να χρησιμοποιεί το ασβέστιο. Αν δεν προσλαμβάνετε ικανές ποσότητες με την τροφή από τη βιταμίνη αυτή ή αν ο οργανισμός σας δεν μπορεί να την απορροφήσει σωστά, τότε ο κίνδυνος για οστεοπόρωση αυξάνεται.
Σύμφωνα με τις διεθνείς επιστημονικές οδηγίες.
Ενήλικες κάτω των 50 ετών χρειάζονται στη διατροφή τους 1000mg ( δηλαδή 1 γραμμάριο) ασβεστίου και 400-800 IU (Διεθνείς μονάδες) βιταμίνη D, καθημερινά.
Ενήλικες άνω των 50 ετών χρειάζονται αντιστοίχως, 1200 mg ασβεστίου και 1000 IU βιταμίνης D σε καθημερινή βάση
(Η βιταμίνη D παράγεται από των ίδιο τον οργανισμό με τη βοήθεια της ηλιακής ακτινοβολίας, οπότε και οι βόλτες τις ηλιόλουστες ημέρες στη χώρα μας μπορούν να είναι πολύ επωφελείς!)
- Διατροφή φτωχή σε Φρούτα και λαχανικά : Μια ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά είναι απαραίτητη στη διατήρηση της υγείας των οστών. Συνιστάται η χορήγηση πολυβιταμινούχων σκευασμάτων και συμπληρωμάτων διατροφής σε όσους δεν λαμβάνουν επαρκείς ποσότητες μετάλλων και βιταμινών από την διατροφή. Η περίπτωση αυτή περιλαμβάνει και τα άτομα που πάσχουν από γαστρεντερικές διαταραχές οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν την απορρόφηση βιταμινών και μετάλλων.
- Κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων πρωτεΐνης, νατρίου και καφεΐνης : Διατροφικές συνήθειες που περιλαμβάνουν πρόσληψη υψηλών ποσοτήτων ζωϊκής πρωτεΐνης (εκτός των γαλακτοκομικών), καφεΐνης και νατρίου, μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια ασβεστίου. Παρόλο που η κατανάλωση πρωτεΐνης είναι απαραίτητη για να διατηρήσετε τα οστά σας υγιή, αν το «παρακάνετε» μπορεί να οδηγηθείτε στο αντίθετο αποτέλεσμα.
- Ο «καθιστικός τρόπος» ζωής : Άνθρωποι λιγότερο ενεργητικοί, που δεν αθλούνται ή δεν εκτελούν σωματικές δραστηριότητες καθημερινά, βρίσκονται σε υψηλότερο επίπεδο κινδύνου για οστεοπόρωση. Ασκήσεις χωρίς βάρη, όπως το γρήγορο περπάτημα, αλλά και ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης με άρση βάρους, είναι κατά περίπτωση δυνατό να αποδειχθούν προστατευτικές για τα οστά σας. Προσοχή, όμως, στην υπερβολή που μπορεί να οδηγήσει ένα αδύναμο οστό σε κάταγμα!
- Κάπνισμα : Ο καπνός εμποδίζει την σωστή απορρόφηση του ασβεστίου. Ιδιαίτερα για τις γυναίκες, μπορεί να εμποδίσει την προστατευτική δράση των οιστρογόνων στα οστά.
- Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ : Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει τον σχηματισμό των οστών. Οι αλκοολικοί δεν έχουν επαρκή πρόσληψη του ασβεστίου. Επίσης, μπορεί να επηρεαστούν και οι αποθήκες ασβεστίου του οργανισμού. Πάντως, το αλκοόλ σε μικρές ποσότητες δεν θα επηρεάσει τα οστά σας. Δύο-το πολύ τρία- ποτά την ημέρα είναι υπερ-αρκετά.
- Απώλεια βάρους : Ενώ η απώλεια βάρους μπορεί να σας προστατέψει από διαβήτη ή καρδιαγγειακή νόσο, μπορεί να βλάψει την υγεία των οστών σας. Αν απαιτείται να χάσετε βάρος, καλό θα ήταν να προστατέψετε τα οστά σας με ταυτόχρονη άσκηση και διατροφή πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη D.
- Ιατρικά προβλήματα και καταστάσεις που προδιαθέτουν για οστεοπόρωση. Υπάρχουν πολλά ιατρικά νοσήματα, αλλά και φαρμακευτικά σκευάσματα που μπορούν να βλάψουν τα οστά σας και να αυξήσουν τον κίνδυνο για την οστεοπόρωση. Στις αντίστοιχες ενότητες μπορείτε να ενημερωθείτε για τα περισσότερα από αυτά.
Πρόληψη
Περίπου 85-90% της οστικής μάζας του ενήλικα αποκτάται μέχρι την ηλικία των 18 στα κορίτσια και των 20 στα αγόρια. Το «κτίσιμο» δυνατών οστών κατά τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής ηλικίας μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της οστεοπόρωσης σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Προτάσεις για την αποτροπή της οστεοπόρωσης :
- Βάλτε στην καθημερινή διατροφή σας ασβέστιο και βιταμίνη D
- Ασκηθείτε καθημερινά και τονώστε τους μυς σας
- Μην καπνίζετε και μην πίνετε πολύ αλκοόλ
- Συζητήστε με τον ιατρό σας την πιθανότητα για να εκδηλώσετε οστεοπόρωση και ρωτήστε πότε πρέπει να κάνετε μέτρηση οστικής πυκνότητας
- Κάντε τη μέτρηση της οστικής πυκνότητας τη σωστή χρονική στιγμή
Μέτρηση οστικής πυκνότητας
Μια μέτρηση οστικής πυκνότητας δείχνει αν κάποιος έχει φυσιολογική οστική πυκνότητα, χαμηλή οστική πυκνότητα ή οστεοπόρωση. Είναι η μόνη μέθοδος που μπορεί να διαγνώσει την οστεοπόρωση. Όσο χαμηλότερη οστική πυκνότητα έχετε τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος κατάγματος.
Ποιος πρέπει να υποβληθεί σε μια τέτοια εξέταση ;
- Συστήνεται η διενέργεια μέτρησης οστικής πυκνότητας σε:
- γυναίκες άνω των 65 ετών,
- άνδρες άνω των 70 ετών,
- άτομα που έχουν υποστεί κάταγμα σε ηλικία άνω των 50 ετών,
- γυναίκες σε εμμηνόπαυση με παράγοντες κινδύνου,
- μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες κάτω των 65 ετών με παράγοντες κινδύνου,
- άνδρες 50 έως 69 ετών με παράγοντες κινδύνου,
Επίσης, μπορεί να απαιτηθεί να γίνει μέτρηση στις παρακάτω περιπτώσεις :
- ακτινογραφία σπονδυλικής στήλης με εμφανές κάταγμα ή απώλεια οστικής πυκνότητας,
- εμμένον άλγος στην πλάτη ή οσφυϊκή χώρα με πιθανό κάταγμα στην σπονδυλική στήλη,
- απώλεια ύψους άνω των 1,3 εκατοστών μέσα σε χρονικό διάστημα ενός έτους,
- συνολική απώλεια ύψους άνω των 4 εκατοστών (από το αρχικό ανάστημα του ατόμου).
Πόσο συχνά επαναλαμβάνεται μια μέτρηση οστικής πυκνότητας;
Ασθενείς που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή για οστεοπόρωση θα πρέπει να επαναλαμβάνουν την μέτρηση οστικής πυκνότητας- εάν είναι δυνατό στο ίδιο διαγνωστικό κέντρο και σίγουρα στην ίδια περιοχή σώματος- κάθε ένα με δύο έτη. Συστήνεται η επανάληψη της μέτρησης κάθε έτος, όταν συνταγογραφείται ένα νέο φαρμακευτικό σκεύασμα για την οστεοπόρωση.
Κατανοώντας την Μέτρηση Οστικής Πυκνότητας
Τα αποτελέσματα μιας μέτρησης οστικής πυκνότητας εκτιμώνται με τη χρήση των T-scores. Το T-score είναι μια ένδειξη για το πόσο υψηλότερη ή χαμηλότερη είναι η οστική σου πυκνότητα από την πυκνότητα οστού ενός υγιούς 30χρονου ενήλικα. Ο ιατρός συνήθως εκτιμά το χαμηλότερο T-score για να σας συμβουλέψει αν έχετε ή όχι οστεοπόρωση.
Παρακάτω αναφέρονται οι τρεις βασικές κατηγορίες κατάταξης των ασθενών ανάλογα με το T-score , σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας
Φυσιολογική οστική πυκνότητα: Οι περισσότεροι άνθρωποι με φυσιολογική οστική πυκνότητα (αυτοί με T-score -1 και υψηλότερο στην διενεργηθείσα εξέταση).
Χαμηλή οστική πυκνότητα (οστεοπενία): Όσοι έχουν T-score από -1 έως -2,5 ανήκουν σε αυτή την κατηγορία.
Οστεοπόρωση: Όλοι οι ασθενείς με T-score -2,5 και μικρότερο θεωρούνται οστεοπορωτικοί.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Ο ορισμός της οστεοπόρωσης σύμφωνα με τα T – scores έχει εφαρμογή μόνο στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και στους άνδρες >50 ετών.
Η μέτρηση οστικής πυκνότητας σας περιλαμβάνει και μία άλλη παράμετρο, το Z-score, η οποία δείχνει την οστική σας πυκνότητα συγκρινόμενη με την οστική πυκνότητα που έχει ο μέσος άνθρωπος με τη δική σας ηλικία και σωματότυπο.
Οι περισσότεροι ειδικοί χρησιμοποιούν αυτή την παράμετρο για να εκτιμήσουν την οστική πυκνότητα σε παιδιά, εφήβους, νέους άνδρες και προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Ένα Z-score μεγαλύτερο του -2,0 εκλαμβάνετε ως φυσιολογικό σύμφωνα με την ISCD (International Society for Clinical Densitometry). Γενική σύσταση πάντως είναι να μην αξιολογείται η χαμηλή οστική μάζα στις ανωτέρω κατηγορίες ασθενών μόνο από την μέτρηση οστικής πυκνότητας αλλά να συν-αξιολογούνται και άλλοι παράγοντες ενδεικτικοί αυξημένης ευθραστότητας των οστών (πχ προηγούμενο κάταγμα χαμηλής βίας).
Πότε πρέπει να θεραπεύσουμε την οστεοπόρωση με φάρμακα
Το αποτέλεσμα της εξέτασης που κάνατε για τη μέτρηση της οστικής πυκνότητας θα βοηθήσει τον γιατρό σας να αποφασίσει για τον τρόπο αντιμετώπισης και την αποφυγή των καταγμάτων. Εκτός από τη μέτρηση αυτή ο ιατρός σας θα μελετήσει και τους παράγοντες κινδύνου για οστεοπόρωση που έχετε, την πιθανότητα που αντιστοιχεί στην περίπτωσή σας για να υποστείτε κάταγμα και φυσικά το ατομικό αναμνηστικό σας και την παρούσα κλινική σας εικόνα.
Παρακάτω αναφέρονται οι κατευθυντήριες οδηγίες όσον αφορά μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και άνδρες άνω των 50 ετών.
Φυσιολογική οστική πυκνότητα: Οι περισσότεροι άνθρωποι με φυσιολογική οστική πυκνότητα (αυτοί με T-score -1 και υψηλότερο στην διενεργηθείσα εξέταση), δεν χρειάζεται να λάβουν φαρμακευτική αγωγή για οστεοπόρωση.
Χαμηλή οστική πυκνότητα (οστεοπενία): σημαίνει ότι η οστική πυκνότητα είναι χαμηλή, αλλά όχι σε τόσο χαμηλό επίπεδο ώστε να έχετε οστεοπόρωση. Ακόμα και όταν έχετε χαμηλή οστική πυκνότητα, η οστική σας πυκνότητα μπορεί να είναι φυσιολογική για τα δικά σας δεδομένα. Για αυτό το λόγο είναι ιδιαίτερα δύσκολη η απόφαση του ιατρού αν θα πρέπει ή όχι να λάβετε φαρμακευτική αγωγή. Όσοι έχουν T-score από -1 έως -2,5 ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Αυτοί οι ασθενείς θα πρέπει να λάβουν φαρμακευτική αγωγή, αν υπάρχουν αντικειμενικοί προδιαθεσικοί παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο για οστεοπόρωση και κάταγμα.
Οστεοπόρωση: Όλοι οι ασθενείς με T-score -2,5 και μικρότερο θεωρούνται οστεοπορωτικοί. Αυτοί θα πρέπει να λάβουν κάποιου είδους φαρμακευτική αγωγή.
Αντικειμενικά κατάγματα: Όλοι οι ασθενείς που έχουν διαγνωσθεί με κάταγμα ισχίου ή σπονδυλικής στήλης θα πρέπει να λάβουν φαρμακευτική αγωγή.
Πηγές άρθρου:
- www.mayoclinic.org: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/osteoporosis
- ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ: http://www.eemmo.gr/PLHROFORIES_GIA_ASTHENEIS/
- ΙΣΑ: https://www.isathens.gr/selida-tou-politi/epikaira-iatrika-themata/333-2011-12-06-18-32-17.html
- pharmaserve.gr: https://pharmaserve.gr/%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%B1%CF%80%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B5%CF%82/%CE%BF%CF%83%CF%84%CE%B5%CE%BF%CF%80%CF%8C%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7/